براساس لایحه قانون بودجه سال ۱۴۰۱، وزارت نفت باید معادل ۱۵ هزار میلیارد تومان ماده اولیه قیر را در اختیار ۶ دستگاه اجرایی قرار دهد که ۱۷ نماینده فعلی و ۱ نماینده سابق مجلس نگرانی خود نسبت به رانت زا بودن طرح قیر رایگان را اعلام کرده اند.

به گزارش بازار قیر به نقل اقتصاد آنلاین براساس بند «ز» تبصره یک ماده واحده لایحه قانون بودجه سال 1401، وزارت نفت، سال آتی نیز به روال امسال و سال‌های گذشته مکلف شده نسبت به قرار دادن نفت خام به صورت ماهانه در اختیار پالایشگاه اقدام کند، بدین معنا که در صورت تصویب این بند از لایحه بودجه از سوی مجلس، سال آینده نیز وزارت نفت باید معادل 15 هزار میلیارد تومان نفت خام، ماده اولیه قیر که همان وکیوم باتوم است را در اختیار 6 دستگاه اجرایی جهت مصارف گوناگون قرار دهد.
براساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس سال 1392 تنها نیم میلیون قیر رایگان توزیع شد. اما میزان قیر تخصیصی، سالیانه افزایش پیدا کرد و به 2 میلیون تن در سال‌های 1395 و 1396 رسید؛ همچنین در سال‌های 1397 و 1398، 4 میلیون تن قیر از مجموع قیر تولیدی کشور در قالب این طرح توزیع شد.
نکته جالبی که به وضوح طرح توزیع قیر رایگان را به چالش می کشد و رانت زا بودن این طرح را اثبات می کند، عدم تخصیص قیر اختصاص داده شده به راه های روستایی است به طوریکه برای مثال بنابر بودجه سال 1398 دولت مکلف به تخصیص 4 میلیون تن وکیوم باتوم به دستگاه‌های دولتی برای اجرای پروژه‌های ساخت و ساز شد و در این سال کل تولید قیر کشور حدود 6 میلیون تن بوده است. اما آمارهای منتشره گمرک، از صادرات 4.2 میلیون تنی قیر کشور خبر می دهد که این آمار به وضوح نشان می دهد بخش بزرگی از قیر رایگان به جای مصرف در بخش های عمرانی به خارج از کشور صادر شده است.
همچنین براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، این رویه در سال های 97 و 96 نیز وجود داشته و انحراف زیادی در میزان قیر رایگان تخصیص داده شده با مصرف این قیر در کشور به ثبت رسیده است. به زبان ساده تر، حجم های میلیون تنی قیر رایگان در این سال ها به جای مصرف در بهسازی روستاها و جاده ها سر از بازار سیاه و بازار آزاد در آورده یا صادر شده است که امروز نمایندگان مجلس نیز نسبت به تکرار دوباره این فاجعه، هشدار می دهند.
با این تفاسیر در شرایطی که بازوی پژوهشی مجلس و گزارش‌های دستگاه‌های نظارتی حاکی از انحراف در طرح موسوم توزیع قیر رایگان در یک دهه اخیر دارد، اکنون پرسش اینجاست که چرا قانون‌گذار به دنبال تصویب دوباره آن در قالب بودجه 1401 است. نمایندگان مجلس به درستی همگی بر رانتی بودن طرح موسوم به قیر رایگان تاکید دارند و انحراف از مسیر صحیح اختصاص قیر را پذیرفته‌اند اما از دید آنان، راهکار از بین بردن رانت، افزایش و دقت نظارت‌ها در اجرای طرح است در حالیکه توزیع محصولی به صورت رایگان به طور حتم به فساد منتهی می شود.  
گزارش زیر به دیدگاه 17 نماینده فعلی و یک نماینده سابق مجلس در خصوص طرح توزیع قیر رایگان که در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شده، پرداخته که در قالب ابراز دیدگاه‌های هر یک از نمایندگان آمده است.

با نظارت، رانت قیر رایگان از بین می‌رود

غلامرضا مرحبا، نماینده مردم آستارا

مانع اصلی توزیع عادلانه قیر

موسی احمدی، نماینده مردم کنگان، دیر، جم و عسلویه

عدم نظارت موجب رانت شد

محسن پیرهادی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس

نظارت‌ موثر، راه حذف فساد

جلال محمودزاده، نماینده مردم مهاباد

دو نرخی کردن قیمت قیر فسادآفرین است

مصطفی میرسلیم، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس

در صورت نظارت دقیق، مشکلات قابل حل است

اسماعیل حسین زهی، نماینده مردم خاش، میرجاوه، نصرت‌آباد و کورین

سازوکار نظارت دقیق در اجرای طرح

کمال حسین پور، نماینده مردم پیرانشهر و سردشت

لزوم ورود دستگاه‌های نظارتی

جعفر قادری، نماینده مردم شیراز و زرقان

دولت مشکل فساد در قیر رایگان را برطرف کند

مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان و ورزنه

یافتن راه حل برای جلوگیری از تخلفات

محمدصالح جوکار، نماینده مردم یزد

در مصوبه قیر رایگان انحراف ایجاد شد

مجتبی رضاخواه، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس

دولت نظارت کند

اله‌وردی دهقانی، نماینده مردم ورزقان

تشدید نظارت ها از سوی مجلس

جعفر راستی، نماینده مردم شبستر

نحوه اجرای طرح اختصاص قیر رایگان ایراد دارد

لطف‌اله سیاهکلی، نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز

توزیع قیر رایگان با مشکل روبه رو شد

علی موسوی، نماینده مردم ملکان

تهاتر قیر در بودجه فسادزاست

هادی بیگی نژاد، نماینده مردم ملایر

نمایندگان شهرستان ها با این طرح موافقند

غلامحسین رضوانی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس

دلیل اصلی اصرار بر توزیع قیر رایگان

ارسلان فتحی‌پور، نماینده سابق شهرستان کلیبر، خدآفرین هوراند